Trilljón $ Platpeningar

Daglega fæ ég í net-pósthólfið mitt skilaboð og allskonar upplýsingaefni um fjármál og fjármálamarkaði eins og hlutabréfamarkaði og gengisstöðu töflur með upplýsingum um gengi. Þetta geri ég til að geta fylgst dálítið með þessum málum eins og tildæmis breytingum á gengi milli daga á erlendum Forex mörkuðum osfrv. En ég hef dálitla þekkingu á gengishreyfingum með því að hafa notað Forex gengis simulator um gengishreyfingar eftir línuritum svo dæmi sé tekið.

Í gær fékk ég eitt bréf sem í segir að Bandaríkjamenn ætli sér að fara að dæla (og prenta út?) risastóra summu af gervi dollurum út í Bandaríska fjárkerfið. Við það vöknuðu upp spurningar um hvaða áhrif þetta gæti haft á aðra fjármálamarkaði í heiminum, eins og tildæmis Evrópu svo dæmi sé tekið.

Hér er bréfið sem ég fékk:

  Dear Investor,

It's starting to look like the Fed's going to need a skyscraper-full of new printing presses ...

In a statement released Thursday, the Federal Reserve said,

"To provide support to mortgage lending and housing markets, and to improve overall conditions in private credit markets, the Federal Reserve will purchase a total of $1.25 trillion of agency mortgage-backed securities and up to $200 billion of agency debt."

That's a total of $1.45 trillion! Where's the Fed going to get the money? Simple: They'll have to PRINT it -- create it out of thin air!

Plus, even former Fed Chairman Alan Greenspan is beginning to panic about the dollar's decline, warning that total U.S. private and public debt -- now at 84% of GDP and still soaring -- is "very dangerous" and threatens both long-term Treasuries and the dollar.

******

Í því framhaldi væri gott að fá bloggara hér inn á blogg mitt til að ræða þessi mál. Gott væri að fá þá sem hefði einhvert vit á þessum málum og kæmi með athugasemdir hvað gæti gerst. Ég hef ýmislegar hugmyndir þar um sem ég hef ekki tíma til að fara nákvæmt í.

Það vakna upp ýmsar spurningar eins og tildæmis: hvort er betra fyrir íslenska ríkið að taka lán eða prenta út peninga tímabundið til að styrkja krónuna og mæta því síðan með öðrum innanlands aðgerðum? Mér finnst þetta spurning um hugsanlega leið sem þarf að svara hvort væri möguleg að hluta til meðfram öðrum aðgerðum á móti (ath. ég er ekki að mæla með þessu heldur aðeins að gera tilraun til að skoða málið frá ýmsum sjónarhornum og fá comment um það). Eftir að vera að lesa greinar í erlendum fjármálablöðum þá hef ég tekið eftir því að ekki er mælt með því að þjóðir séu að prenta út peninga innan stórra samfélaga eins og ESB. Einmitt hversu áhrif það getur haft á síðari tíma með þá 1. þessa tilteknu þjóð og 2. heildar samfélagið.

Í því sambandi velti ég því fyrir mér hvort það sé eins erfitt fyrir smá þjóð að prenta út pínulítið af peningum, einmitt af því að hún er ekki í þessu svokallaða stór samfélagi eins og ESB og stórmarkaðir innan þess, eins og Sænska markaðinn, Þýska og Enska svo dæmi sé tekið.

Þetta eru nú bara svona vangaveltur sem áhugavert væri að fá samskipti um í athugasemdum hér á bloggi mínu.

 

 

Athugasemdir

[Egill Helgi Lárusson, 30.9.2009 kl. 21:00]

Hvað meinar þú með því að þetta sé "gervi" peningar. Þetta eru ósköp venjulegir (verðlausir) dollarar. Seðlabanki USA (sem er einkafyrirtæki) hefur einkaleyfi á því að prenta peninga þar í landi. Hans hlutverk er fyrst og síðast að vernda bankana sem eiga hann. Nú er veðmállið hins vegar orðið svo stórt að ekki verður við neitt ráðið lengur. Þetta er svo "all-in" staða svo maður noti póker slang. Vandamál allra landa er sá að það eru bankakerfi landanna sem skaffa peninga inn í hagkerfin. Bankarnir búa til peninga úr engu og það kostar þá þ.a.l. ekki neitt. Við þurfum að breyta þessu fyrirkomulagi hjá okkur hér á Íslandi. Við sem samfélag eigum að búa til þá peninga sem við þurfum, en ekki eftirláta það einkaaðilum. Þessi breyting myndi leysa allan okkar vanda til frambúðar.

[Guðni Karl Harðarson, 1.10.2009 kl. 02:02]

Egill, ég legg til að þú horfir á Zeitgeist addendum myndina sem sýnir nokkuð vel út á hvað þetta gengur.

Hinsvegar ætla ég aðeins að koma meira almennt með svari mínu eins og hvað gerist við ýmsar aðstæður. Þó eflaust megi skrifa fullt meira um málið.

::Auðvitað meina ég tildæmis að það eru engin verðmæti á bak við þessa peninga og þeir eru ætlaðir til að borga skuldir. Sama hringrásin aftur þá er dælt inn prentuðum peningum sem ekkert er á bak við (tildæmis í USA). Sem verður til þess að vextir hækka og verðbólga eykst. Og þeir byrja aftur eftir dálítinn tíma að færa niður vextina um 0,5 eða 0,2 prósentur í einu en passa sig að fara ekki í samdrátt eins og ég hef séð hvernig þetta hefur verið undanfarin ár í USA.

þú> Bankarnir búa til peninga úr engu og það kostar þá þ.a.l. ekki neitt.

Bankarnir geta ekki búið til peninga úr engu. Verðmyndun bankanna er framkvæmd tildæmis að kaupa gjaldmiðla af Seðlabanka  og selja á hærra verði, versla með hann á ýmsan hátt eins og á gjaldeyrismörkuðum, kaupa hann og selja af fólki, fyrirtækjum og öðrum miðlurum sem versla líka með peninga á svipaðan hátt, hvort sem það eru fjárfestar, lokaðir bankar eða venjulegir bankar osfrv. Svo líka með að lána og versla með peninga af útlánum til fólks og fyrirtækja. Síðan með verðmyndun á allskonar mörkuðum með kaupum og sölum eins og tildæmis verslun með skuldabréf, hlutabréf, sykur, kaffi, gull og silfur svo dæmi sé nefnt. Hefur þú séð viðskiptastofu í banka þar sem tugur manna vinnur við slíka verðmyndun fyrir framan tölvur allan daginn? Það hef ég enda unnið í bönkum þó ekki hafi það verið bankastarf.

Verðmyndun bankanna er þannig ekki byggt á peningum sem þeir prenta sjálfir heldur er eingöng Seðlabankar sem geta prentað peninga til að setja út í Hagkerfið, ef þeir æskja svo.

Málið er að það er ekki nóg að dæla út peningum vegna þess að til þess að fyrirtæki geti staðið undir kröfu þjóðfélagsins um vöruþörf þá þurfa þau fyrirtækin að geta framleitt vörurnar. En það kostar meira og því sem aukinn kosnaður er þá þurfa fyrirtækin að taka alltaf aukin lán til þess í auknri verðbólgu. Sem verður til þess á endanum að revenue (peninga innkoma  af sölu) verður minna meðan að skuldirnar aukast svo mikið og verða alltof hátt upp fyrir tekjur. og höfuðstóllinn hverfur. Sem endar svo bara með því að fyrirtækið getur ekki tekið fleiri lán.

Dæmi: ef á að prenta út meiri peninga þá mun verð hækka í verslunum (aukin verðbólga). Tildæmis ef seðlabanki ákveður að senda okkur öllum fullt af peningum (gefa okkur). Hvað mundum við gera? Fara og versla fyrir þá? Eða spara? Eða borga upp skuldir.  Lang flestir myndu fara í næstu verlsun og kaupa sér eitthvað eins og Sjónvarp eða Þvottavél. Úr þessu verður vandamál vegna þess að verslunin verður að ákveða hvort að hún eigi að vera með sama verð á vörunni eða hækka það vegna þess að hún hefur ekki lengur neitt af vörunni til að selja. Aukin eftirspurn eftir vörunni  en geta ekki geta ekki staðið undir henni með aukinni framleiðslu vegna þess að það er svo mikill kosnaður við það eins og tildæmis auknar vinnustundir vinnuafls. Auðvitað hækkar verslunin vöruna og verðbólga myndast þegar að hinir gera það líka.

Sama er með Ríkissjóð sem er rekinn með höfuðstól af stærðargráðu fyrir landið.

**Að mínu mati verða peningar að vera gerðir með verðmætasköpun til að nota sem hagtæki því aukin verðmætasköpun hækkar í raun verðgildi krónunnar vegna eftirspurnar eftir vörunni erlendis frá. Það er eina raunhæfa verðmyndunin því að afkoma byggir undir krónuna en ekki lán og auknar skuldir. Það er ekki hægt og þessi stjórn er ekki að átta sig á því að taka lán gerir ekkert nema tímabundna stöðu sem síðan hrapar einmitt vegna þess að þetta Ríkis-revenue er ekkert til að halda undir og vega á móti skuldunum. Hagkerfið er þannig orðið uppspennt og fellur ef ekkert er að gert til eignamyndunar í því. Ríkisstjórn er að bregðast við með því að taka fleiri lán sem verður þess valdandi að hagkerfið ofspennist með hærri sköttum og meiri niðurskurði. Þannig er í raun allur vandi kominn frá föllnum fjárfestingum sem er leitt út í þjóðfélagið. Það verða engvar fjárfestingar á móti eða minnsta kosti lítil tækifæri til þess vegna einmitt skuldanna og það er engin geta til þess vegna ofurskuldastöðunnar.

Hinsvegar er lítil eignamyndun á móti til að geta borgað skuldirnar. Því munu stjórnvöld grýpa til þess ráðs að setja eignir landsins sem tryggingu fyrir lánunum. Það segir sig því sjálft hversvegna þau leitast eftir inngöngu í ESB til að fá tilhliðranir og tollalækkanir. En tollalækkarnirnar eiga að hjálpa okkur (samkvæmt þeirra mati) til að auka innflutning af vörum til að reyna að búa til aukna kaupgetu sem er ekki hægt í raun að standa undir vegna þess að skuldir fólks eru orðnar of miklar til að geta keypt eitthvað. Tollalækkarnirnar verða því lítilvægar. Eða aðeins þeir efnameiri geta nýtt sér aðstæðurnar. 

Til að varan hækki ekki þarf að auka framleiðsluna án þess að það kosti meiri vinnustundir sem ekki verður gert nema með nýrri vörutegund á markað. Þessvegna er besta leiðin að búa til nýjar vörutegundir til að auka verðmæti og fá inn meira fé í ríkiskassann. En það verður gert aðeins með því að setja af stað fleiri fyrirtæki í smærri samfélögun úti á landi þar sem auðlindirnar eru staðsettar í mestri nálægð. Og hugsanlega mætti á meðan prenta smá pening til að setja beint inn í að búa til þessi fyrirtæki.

Það verður að reka ríkiskassan (fjárlögin) eins og fyrirtæki með Höfuðstól í plús en ekki Höfuðstóll tekinn með lánum.

Þess vegna þarf að boosta atvinnulífið í stað þess að taka skuldir (lán) og borga skuldir.

Svo er það með þessa skuldasöfnun ríkisstjórnar. Þegar að skulda línan stækkar (debt ratio) þá mun verðmæti krónunnar falla enn frekar. Ef þau lán sem eru tekin eru notuð til að setja inn í gjaldmiðilinn (halda undir krónuna eins og ríkisstjórnin er að gera) þá mun það auka skatta á fólk og við aukna skatta minnkar kaupgeta fólks. Þar að segja það hefur minna til framfærslu. Síðan verða þeir að draga saman í útgjöldum ríkiskassans (eins og tildæmis minni eða dýrari þjónusta í heilbrygðisgeiranum) og hækkun skatta til að fjárlögin hækki meira en eiðslan úr ríkiskassanum, þar að segja reyna að ná að vera í plús. En í reynd er ekki hægt að draga saman endalaust til að vega á móti skuldunum vegna þess að þær eru orðnar alltof miklar.

Á  meðan til  Það mun verða til aukningar á skuldum heimilanna og fólk lendir í vanda sem ríkisstjórn þarf að leysa. Eins og þegar byrjað er að koma fram og mun enn koma meira ef ekkert er að gert til að bjarga gegn því.

[Guðni Karl Harðarson, 1.10.2009 kl. 02:21]

Leiðrétting>Það verður að reka ríkiskassan (fjárlögin) eins og fyrirtæki með Höfuðstól í plús en ekki Höfuðstóll tekinn með lánum.

Ég átti við að ríkissjóður á að vera rekið svipað og venjulegt fyrirtæki með eignamyndun sem sækir fé inn í fyrirtækin (með verðmætasköpuninni) sem yrðu sett af stað til þess. Þar að segja í stað þess að taka meiri lán þarf að auka verðmætasköpunina því að ekki er hægt endalaust að draga úr kosnaði til að vega upp á móti alltof miklum skuldum (-230% GDP).

Ríkisstjórnin á því að beina sjónum sínum að eignamyndun en ekki niðurskurði til að  komast í hagvöxt á fjárlögin.

En hvað veit ég? Enda bara leikmaður en ekki Hagfræðingur í þessu öllu......

[Egill Helgi Lárusson, 1.10.2009 kl. 09:43]

"ég legg til að þú horfir á Zeitgeist addendum myndina sem sýnir nokkuð vel út á hvað þetta gengur."

- Ég hef séð Zeitgeist oftar en einu sinni og lesið mikið um peningamál þannig að ég tel mig alveg vita út á hvað hlutirnir ganga. Ég mæli hins vegar með því að þú horfi aftur á hana því þungamiðja myndarinnar gengur einmitt út á það sem ég hef verið að segja, og þú telur rangt, að bankar búa til peninga úr ENGU.

"Bankarnir geta ekki búið til peninga úr engu."

Svo sannanlega geta geta þeir það! Þetta er m.a. útskýrt af sjálfum seðlabanka USA í riti þeirra "Modern Money Mechanics" sem ég mæli með að þú finnir á netinu og lesir ef þú ert ennþá sannfærður um að bankar búi ekki til peninga úr engu. Auk þess eru til fjölmörg ummæli innanbúðarfólks sem viðurkenna þessa staðreynd.

Þú virðist hins vegar rugla saman þessari staðreynd við hagnaðarmyndun bankanna. En það er einmitt hluti af sukkinu, því bankarnir nota mest af þessum peningum sem þeir búa til úr engu til þessa að braska með á fjármálamörkuðum á meðan framleiðsluhagkerfið (sem skapar hin raunverulegu verðmæti) er fjársvelt. M.ö.o. þá nota bankarnir eigin peningaframleiðslu til þess að komast yfir raunveruleg verðmæti (líkt og aðrir peningafalsarar gera). 

"...eingöng Seðlabankar sem geta prentað peninga til að setja út í Hagkerfið..."

- Vissulega geta seðlabankar einir prentað hina raunverulegu seðla. Hins vegar er það nú svo, eins og kemur fram í téðri mynd, að einungis 3% af peningum í umferð í USA eru seðlar og myntir, 97% eru tölur í tövukerfum bankanna (á Íslandi er þetta circa 1%/99%). Þegar seðlabanki USA ætlar að búa til 1,45 "trillion" dollara þá er þessi upphæð nær eingöngu slegin beint inn í tölvukerfi þeirra (ekki erfiðara en fyrir þig eða mig að slá þessa tölu inn í t.d. Excel) og aðeins lítill hluti, ef einhver, verður prentaður sem seðlar. 

Núverandi bankakerfi á upphaf sitt að rekja 300 ár aftur í tímann. Á þeim tíma hafa ranghugmyndir almennings um hlutverk peninga algerlega náð yfirhöndinni. Þessu verður að breyta ef samfélög heimsins eiga að losna undan oki fjármálakerfisins og blómstra.

"En hvað veit ég? Enda bara leikmaður en ekki Hagfræðingur í þessu öllu......"

- Vertu feginn að vera ekki hagfræðngur, því þá áttu möguleika á því að átta þig á ranghugmyndunum og ranglætinu sem fólgið er í núverandi kerfi". Hagfræðingar eru prestar núverandi kerfis og predika samkvæmt því.

[Guðni Karl Harðarson, 1.10.2009 kl. 14:42]

Síðan vil ég benda þér á að ég fylgist mjög vel með mörkuðunum eins og hvað gengur  á USA markaði. Viðskipti miðlara eins og daytrading og schalp trade. Options og fleira.

Ég veit líka hvernig spákaupmennska og afleiðuviðskipti virka.

Ég veit líka vel um short selling (skortstöðu) og hvernig búnir voru til peningar með svokölluðu naked short naktri skortstöðu þar sem engin bréf voru fyrir viðskiptunum. Ég veit alveg út á hvað svona viðskipti gengu út á! Enda hafði ég einu sinni reikning (með smáaurum) til að prufa viðskipti og læra betur á candlestick línurita kerfið um leið og fjármálakerfið sjálft.

[Guðni Karl Harðarson, 1.10.2009 kl. 14:47]

>Enda hafði ég einu sinni reikning (með smáaurum) til að prufa viðskipti og læra betur á candlestick línurita kerfið um leið og fjármálakerfið sjálft.

Hjá bandarískum miðlara í algjörlega löglegum reikning.

[Guðni Karl Harðarson, 1.10.2009 kl. 16:49]

Athugasemd mín skolaðist til og færðis, á að vera fyrir ofana tvær næstu og fyrir neðan svar Egils.

Hér er hún aftur. En ég vil bæta við að ég átti við: prenta peninga sem búa til peninga. En ekki búa til falspeninga sem ég veit vel að hefur verið gert.

Egill við erum ekki að tala um sama hlutinn. Málið er orðalagið því ég átti við prentað peninga. Og því þannig búið til peninga! Ég var að segja þetta vitlaust!

Kannski hefði ég átt að segja: bankanir geta ekki prentað peninga heldur bara Seðlabankarnir.

>- Vissulega geta seðlabankar einir prentað hina raunverulegu seðla.

Það var það sem ég var að tala um en kom því svona öfugt út úr mér.

>og aðeins lítill hluti, ef einhver, verður prentaður sem seðlar.

það veit ég líka því að umferð peninga í gangi er ekki nema lítið brot af fjármyndun sem er gerð í tölvukerfum. Og aðeins færist til fé á milli reikninga þegar að þarf....

Hinsvegar vissi ég mjög vel hvað var í gangi með slíka platpeninga sem voru í gangi. Ég hef líka skrifað um það á bloggi mínu áður! Eins og tildæmis þá staðreind að fólk lánaði sjálfum sér peninga með veð í bankanum og reysti síðan verðgildi bankans upp úr öllu valdi. Bara svona dæmi: keypti hlutabréf á 1,2 og bjó svo til gervi tölu og seldi til baka á 8,2 svo ég nefni einhverja tölu. Er það ekki peninga tilbúningur þegar að vísitala bankans er einmitt langt umfram raunverulegt gildi.

Ekki misskilja mig hvað ég var að tala um. Ég veit alveg hvað gekk á í bönkunum. Þú getur alveg skoðað inn á bloggið mitt til að sjá hvað ég hef skrifað.

Ég hef líka horft á þetta í Zeitgeist addendum og þar misskildi ég ekki neitt.

Vissulega er það rétt hjá þér að mjög margir af almenningi hafa lítið eða ekkert vit á hvernig þetta bankakerfi virkar og hvernig hlutirnir voru framkvæmdir.

>Núverandi bankakerfi á upphaf sitt að rekja 300 ár aftur í tímann. Á þeim tíma hafa ranghugmyndir almennings um hlutverk peninga algerlega náð yfirhöndinni. Þessu verður að breyta ef samfélög heimsins eiga að losna undan oki fjármálakerfisins og blómstra.

Ég er alveg sammála þér þarna.

[Guðni Karl Harðarson, 1.10.2009 kl. 16:53]

Ég vil bæta að lokum við að ef pistill minn var skoðaður þá gekk hún út á að prenta peninga og pælingar í kringum það. Sést það vel ef pistillinn er lesinn.