Gervivöxtur

Hversvegna er (oft pķnulķtill) Hagvöxtur žjóša oft ķ öfugu hlutfalli viš skuldir žeirra, žegar aš žjóš eša rķki į ķ erfišri skuldastöšu?

Žaš er vegna žess aš žaš er veriš aš reyna aš fjįrmagna neyslu meš lįntökum. Aš reyna aš setja ķ gang aukna neyslu. Sjįiš tildęmis ķ Bandarķkjunum sem undanfarin įr hafa tekiš lįn eftir lįn til aš fjįrmagna peningakerfiš. Sem og setja ķ žaš endalausa "blank slate" tékka sem engin veršmęti eru į bakviš né inneign eru fyrir. Mį žar tildęmis nefna śtgefin rķkisskuldabréf sem sešlabanki žjóša eša rķkja kaupa af rķkissjóši og veita śtķ hagkerfiš. Svipaš og Evrópužjóšinar eru aš fara aš reyna meš skuldabréfaśtgįfu sem nefnd hefur veriš ķ fréttum.

Svo gerist žaš aš žessar žjóšir geta ekki lengur aukiš skuldirnar vegna žess aš žeir hafa ekki efni į aš borga meira śr rķkissjóši (vegna allra skuldana). Né efni į aš gefa śt fleiri skuldabréf. Hvaš gerist žį? Žį hrynja markašir og peningakerfiš rišlast. 

Hvaša rįša er žį gripiš til? Sumir vilja auka skattana, segjast ętla aš gera žaš meš žvķ aš hękka skatta į hęrri launaflokka. En ašrir vilja auka nišurskurš.

En bįšar ašferširnar munu žó hafa slęm įhrif į hagkerfiš og hafa mjög slęm įhrif į kjör žeirra lęgri og lęgstlaunušu. Fyrri ašferšin leišir til hękkunar vöruveršs og żmissa gjalda. Žannig mun skattur į hęrri launaša einstaklinga (sem eru tildęmis ķ rekstri) ķ reynd leiša til hękkandi veršlags. Seinni ašferšin mun leiša til žess aš venjuleg žjónusta dregst saman og leišir oft til aukinnar veršįlagningar į žjónustuna. Žar aš segja aš um leiš og žjónusta dregst saman eykst gjaldtaka fyrir žjónustuna sem stendur eftir. Ekki öfugt.

Sķšan gerist žaš aš žjóš getur ekki lengur fjįrmagnaš žaš aš setja ķ gang aukna neyslu meš žvķ aš taka fleiri lįn. Žjóšin eša rķkiš er ķ reynd gjaldžrota. Žannig hefur gerst meš Ķsland og žannig er aš gerast meš Bandarķkin. 

Allar ašgeršir til aš reyna aš bjarga hruni markaša og fjįrmįlakerfa mun žannig mistakast, nema aš eitthvaš kraftaverk gerist. 

 Hverjir hagnast?  Žeir sem eru efnašastir munu įvallt hagnast. Jafnvel į hruni markaša og vegna žess aš žeir taka ķ reynd viš peningum frį žeim žjóšum sem skulda mest. Žetta eru afętur heimsins sem nota sér allar žęr ašstęšur sem myndast til aš hagnast į žeim. Topparnir sem hinir sem stjórna og hafa valdiš langar til aš vera meš og skrķša fyrir.

Hvaš eiga žjóšir aš gera? Auka neyslu? Draga saman?

NEI! Žęr eiga aš kyppa snarlega Hagkerfinu śr sambandi og byrja upp į nżtt į nżjum forsendum. Žeim sem lęgri og mišstéttir geta hagnast į. En sś stefna byggist į deilingu žjóškerfa nišur į smęrri einingar og byggja afkomukerfiš į framleišslu žegnana og veršmętasköpun. Ekki aukinni neyslu, eša auknum sköttum, eša draga saman innan sama hagkerfis.

 

 

 


mbl.is Minni hagvöxtur į evru-svęšinu
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Athugasemdir

1 Smįmynd: Gušni Karl Haršarson

Sannleikurinn er sį aš hvaša rķkistjórn sem er sem sett veršur ķ gang mun lķtiš sem ekkert geta gert viš vandanum.

Žetta vita žeir vel. Undirnišri? Eša kannski alveg ljóst? Hvort sem er munu žeir sem stjórna reyna aš fį žig til aš trśa sem žeir vilja aš žś trśir. Sem er mįttur valdsins og oršsins.

Ķ reynd hafa rķkistjórnir fyrir löngu gefist upp į aš gera eitthvaš af viti til aš stjórna hagkerfi žjóša. Žęr lįta leika į reišanum. Sumir eru žannig fyrir löngu bśnir aš įtta sig į vanmętti sķnum. Žannig byggist stjórnun žeirra oft į aš tryggja sjįlfum sér og vinum sķnum žęgilegar stöšur fyrir žvķ aš tryggja toppunum meiri peninga śt śr hagkerfinu.

Ķ byrjun žó vildu žó žeir sem kosnir verša ķ įhrifastöšurnar gera allt fyrir fólk sem kżs žaš til valda og lofa mörgu fögru. Standa žeir viš žaš? Aš sumu leiti gera žeir žaš til aš byrja meš. Og jafnvel eftir langt og strangt starf henda žeir einni og sponsu śt til fólks til aš fį svona eitt og eitt lof fyrir.

Byrjendur ķ stjórnmįlum vita žannig oft lķtiš um gang mįla og bśast viš of mörgu en verša fljótt fyrir vonbrigšum meš vanmętti žeirra. Sumir lenda svo inn ķ ašstęšunum og vera meš. En ašrir gefast upp į vanmętti sķnum og hętta ķ stjórnmįlum.

Ég er alls ekki aš segja žó aš žetta sé alvont. Margir vilja gera żmislegt gott žó aš vanmįttur žeira til žess sé oft lķtill vegna įrekstra innan kerfisins. 

Er žetta sannleikur? Eša bara bull?

Veltu žessu fyrir žér og hugsašu um žaš hvort ég get ekki haft dįlķtiš rétt fyrir mér. 

Gušni Karl Haršarson, 16.8.2011 kl. 14:18

2 Smįmynd: Jślķus Björnsson

Langtķma verštygging [lengur en fimm įr] žaš er aš tryggja innstreymi inn ķ sjóš sé alltaf meira en śtstreymi. Žaš er langtķma tvihlišabókhaldsfręši, er ekki kennd opinberlega ķ nokkru rķki. Hér įšur fyrr var tvķhliša  bókhald kennt yfirstéttarliši, sem  flest lęrši minnst fjögur tungmįl frį fimm įra aldri. Bestu nemendur [greindustu] komust įfram og žurftu aš hafa įgętis einkun ķ öllum fögum.  Thvķhlišabókhald var hluti af algerbru [sannanna śtleišslu kennslu], flatarmįls og Rśmmįls og hlutfalla fręšum.   Žį žurftu heilar svona forritašir engar tölvur, frekar en ég ķ dag.  Hinsvegar er aušvelt aš benda į H.Ķ kaupa žaš veršbólga vaxi veldisvķslega  frį śtgįdegi į vešskuldarlįnum lengri en 60 mįn= Medium term. Slķkt gerist ekki ķ rķkjum žar sem ekki er gert rįšfyrir žvķ. Žaš geta allir séš meš žvķa aš bera saman CIP ferla mili rķkja sem kallast efnuš og stöndug: 3 merking oršsins Develloped. Ķ erlendum mįlum hafa allt veriš til orš: meš žrjįr merkingar og sś algengast er į valdi almenning til aš skilja. Yfir stéttinn skilur hvaš merking į viš ķ samhengi mįlsgreinar marg ręša oršsins sem um ręšir. Ķslendar frį landnįmi fram til 1920 kunnu ekki aš meta svona og smķšuš žvķ žrjś orš fyrir žriggja merkinga orš ķ alžjóš lykil mįlum. Myndmįliš ķ oršum aušveldar skilning. Lķka aš skilja meringar višskeyta Mįlstofna.  Hér ķ dag rķkja undir mįlskynstofn  sem skilur allt sķnum einfalda skilning.  Žess vinnur hann miklu lengur en mešal žjóšverji og Frakki, og byrjaš aš tapa öllu žegar ekki var hęgt aš auka fiskkvóta og svo žegar vatn og virkjanir eru verša į žrotum.  AGS getur stašfest aš hér eru framinn efnahagsleg lögbrot į hverju degi ķ samanburši viš rķki sem kunna langtķma efnahagsbókhald. Langtķming er grunnur [Cosmos] en skammtķmi er [Caos].  80% mešal launžega er grunnur [cosmosmos] og 20% er [Caos].  Rķki meš Menntakerfi sem framleišir ekkert nema skammtķma sérfręšinga,  sérfręšinga  ķ Caos og smįatrišum  er dęmt til tapa fyrir žeim sem byggja į Cosmos. Bulliš sem er bśiš aš vera ķ gangi į Ķslandi žegar kemur aš fjįrmįlum sķšust 50 įr er vegna žess aš hér eru engir Prime AAA+++ vešsöfn til aš hękka um lįnshęfiš. Hér er öll söfn 2004 samkvęmt alžjóšlegri śttekt  subPrime, žaš er skammtķma įhęttu žannig aš reišufjįrgegnum streymi um sjóšna  öryggi er ekki öruggt nema ķ 24 mįnuši einkun 5,5 eša hér fyrir ofan CCC+++.   Securietes er svoköllušu verštrygginga langtķma vešskuldabréfa söfn kölluš erlendis og Žaš žvķ žau  skila raunvirši į öllum tķmum.   Verštyggingar vextir į skammtķma kaupahallar mörkuš rjśka upp og nišur,  en veršryggingar vextir langtķma vešskuldarsjóša vaxa lķnulega=stöšugt yfir öll tķma bil lengri 5 įr, žar sem ženging į tvķhliša bókhaldi er fyrir hendi.  80-100% af vöxtum allra 30 įra fasteignvešskuldarlįnsjóša erlendis er til aš verštryggja lįnsupphęširnar, žess vegna ef žeir gereidir mest fyrst brenna lįnin upp į móti, sem heildar gengum streymi jafngreišlsusjóšsins er verštryggt. Allstašar frį žvķ sögur hófust  hafa veršbętur vegna veršlagsbreytinga veriš lagšir į lįnsfjįrhęšir žetta er kallaš hagmunir į ensku en vextir į Ķslandi. Hinvegar t.d. ķ USA 1970 til 2000 rķkti 22,5% CPI hękkun yfir öll 5 įra tķma bili. Žess vegna byrja raunvextir ofan į vertyrštryggingu til langframa į žeim įrum fyrir en 4,5% verštyggingar hlutin hefur veriš greittur.    UM 2000 skellti USA sešlankakerfiš žessu nišur og lękkar žvķ verštrygging nišur ķ 2,5 %, til aš vegna upp į móti minnkandi eftir spurn almenninga į Vesturlöndum eftir hrįefnum.  Žess minnkar ekki eftirspurn eftir vešum žar. Vextir= Rįšgeršar veršbętur + Raunvextir.   T.d. ef menn vilja sjį žetta ķ prósentum 10% =8%+ 2%. Greindust menn heimsins hugsa Heildarskuld 20.000.000 jangreišlu skiptist ķ 10.000.000 vešhęfa lįnsupphęš og 10.000.000 óvešhęfa [ekki strax raunveršmęti]. Žessar veršbętur į langtķma verštygginga sjóši erlendis hafa skilaš USA AAA+++ hingaš til og Žjóšverjar žurft ekkert Lįnshęfis mat.     Skilvķsum žegnum fastra launa erlendis er fengiš 10.000.000 til višhalda ķ heilmili sķnu til 30 įra, žaš kosta 6.000.000 ķ višhald og 2,000.000 minnst ķ skatta. Lįndrottin fęri hins vegna 10.000.000 į raunvirši meš mest 8,000.000 veršbótum til baks. Skįšur eignandi erlendis greišir hinvega vegna vešsins: 28.milljónir.   Enginn vill sjį hśsnęšis kostnaš 80 % launžega hękka aš raunvirši  nęstu 30 įr, nema fįbjįnališiš į Ķslandi. Žess leggur žaš 8% til 10 % raunįvöxtunar kröfu į efnhagsgrunn sjįlfan.    Bankar erlendis vilja ekki sitja į į hśsnęši sem kosta 2,0% ķ efnisvišhald og 4,5% ķ veršbętur  į hverju įri. Hér er žetta gert til aš bśa til réttlętingu į hęrra fasteignvešmati.  Afskriftir vegna višhalds į reišufé tķškast allstašar ķ tvihliša bókhaldi utan Ķslends, til aš geta gert langtķma raunhęfar įętlanir, halda vešfalsi ķ lįgmarki.  30 įra vešlįnasjóširįrgangur  skilar kannski raunvöxtum eftir 25 įr: loka greišlunum ef veršbólga fer ekki śr böndum.  Žroskašur  jafngreišslu sjóšur getur ekki skila meir em 2,0% raunvöxtum af heildaveldu eša 10 % af eiginfé, žvķ hęrri prósentu sem eiginféš er minna.  Eigin fé Ķslenska Lķfeyriskerfisins er löngu fariš śr böndunum.  

Jślķus Björnsson, 17.8.2011 kl. 06:03

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband